“Ne zaman çekildi?” sorusuyla bir yola çıkalım
Merhaba — birlikte hem hatıralarımızı canlandıracağımız hem de biraz daha derinlere inerek düşüncelerimizi paylaşacağımız bir yazıya başlıyorum. Çocukluğumuzun ya da gençliğimizin dekoru olmuş bir yapım üzerinden — Köstebekgiller — “ne zaman çekildi?” sorusuyla yola çıkarak, bu yapımın yerel bağlamda ne anlama geldiğini, evrensel dinamiklerle nasıl bir kesişim oluşturduğunu konuşalım. Sonunda da senin yorumlarını, deneyimlerini almayı çok isterim.
—
Yapım tarihi ve çekim süreci
Köstebekgiller, Türkiye’de TRT Çocuk kanalında yayınlanmış bir çocuk dizisidir. Yayın ilk bölümü 16 Eylül 2010 tarihinde yapılmıştır. ([tr.wikipedia.org][1]) Dizinin toplamda 8 sezon ve 104 bölümden oluştuğu belirtilmektedir. ([tr.wikipedia.org][1]) Bu çerçevede “çekildi” ifadesi biraz geniş; hem canlı‑çekim hem animasyon karakterlerin birleştiği bir formatta üretildiği için üretim süreci klasik bir tek “çekim günü”yle sınırlı değil. ([cocuklasinema.com][2])
Dolayısıyla “ne zaman çekildi?” sorusuna yanıt olarak: 2010’dan itibaren başlamıştır ve dizinin yayın süreci 2018’e kadar uzanmıştır. ([Vikipedi][3]) Sinema filmi versiyonu olan Köstebekgiller: Perili Orman ise 23 Ocak 2015’te vizyona girmiştir. ([tr.wikipedia.org][4])
—
Yerel perspektif – Türkiye’de çocuk kültürü ve televizyon
Türkiye bağlamında Köstebekgiller’in önemi şu yönleriyle görülüyor:
Yerel bir yapım olması: Türkiye’de çocuklara yönelik yerli yapımların sayısı görece azdır; bu dizi, yerli üretim üzerinden Türk aile değerleri, arkadaşlık, dayanışma gibi temaları işledi.
Formatın özgünlüğü: Canlı çekim ve animasyon karakterlerin birlikte olması “yeraltı – yerüstü” diye tanımlanabilecek bir dünya yarattı; çocuklara hem gerçek dünyadan hem fantastik öğelerden seslenmiş oldu. ([cocuklasinema.com][2])
Toplumsal değerlerin aktarımı: Dizi, bahçede yaşayan bir köstebek ailesi ile komşuluk, yardımlaşma gibi değerleri gündeme taşırken; aynı zamanda doğa‑insan ilişkisini, “görünmeyenlerin” – burada köstebeklerin – dünyasının da var olduğunu hatırlattı. Bu tür içerikler yerel kültür içinde çocuklar ve aileler için önemli birer ortak deneyim haline geldi.
İzleyici katılımı ve nostalji etkisi: Bugün, “Ben de izledim”, “Çocukken şöyleydik” gibi paylaşımlar söz konusu; dizi, bir nesil için ortak hafıza unsuru oldu.
Bu yerel perspektif içinde “ne zaman çekildi?” sorusunun cevabı, yalnızca bir tarih belirtmekten öte, yayınlandığı dönemin kültürel koşullarını da gösteriyor: 2010’ların başı, Türkiye’de dijitalleşmenin yaygınlaşmaya başladığı, çocuk programlarının değiştiği bir dönemdi.
—
Küresel perspektif – Çocuk programları, evrensel dinamikler ve algılar
Yerel bağlamın ötesine bakarsak, çocuklara yönelik dizi‑film içerikleri dünyada benzer işlevler görüyor. Bu bağlamda Köstebekgiller’i şu evrensel açılardan da değerlendirmek mümkün:
Kültürlerarası çocuk eğlencesi: Dünyanın pek çok yerinde çocuk programları “arkadaşlık”, “ödünç verme”, “yardım etme” gibi evrensel temalar üzerinden ilerliyor. Köstebekgiller de bu şablona uyuyor; ancak yerel motifler (örneğin bahçe, köstebek ailesi) ile farklılaşıyor. Bu farklılaşma, içeriklerin yerel kimlik kazandığında çocuklar için hem evrensel bir dünya hem kendi kültürlerine ait bir atmosfer sunduğunu gösteriyor.
Animasyon + gerçek çekim kombinasyonu: Birçok ülkede hibrit formatlar (canlı çekim + animasyon) çocuklara farklı bir deneyim sunmak için tercih ediliyor. Bu açıdan, Köstebekgiller’in formatı küresel eğilimlerle paralel bir hareket yaratmış.
Kitle kültürü ve nostalji: Programların çocukluk dönemlerinde izlenmiş olması, büyüdükçe “nostaljik” bir değere dönüşüyor. Küresel ölçekte de birçok jenerasyon kendi çocukluk yapımlarına kolektif şekilde bakıyor; bu da kültürel bir bağ yaratıyor.
Yerel kimlik‑küresel içerik çatışması: Küreselleşme döneminde çocuklara yabancı gelen yapımlar da artarken, yerel yapımlar “bu bizim hikâyemiz” hissi yaratabiliyor. Bu dualite (“yerel kimlik” vs “global format”) çocuk programlarının algılanmasını şekillendiriyor. Köstebekgiller özelinde bakarsak, Türkiye’de yerel üretim olmasının yanı sıra çağdaş animasyon anlayışına da sahip olması bu çatışmayı bir nebze kırmış görünüyor.
—
Yoruma davet ve kendi deneyiminiz
Şimdi size sormak isterim: Siz bu diziyi ne zaman izlediniz? O dönemde “çocuk‑programı” algınız nasıldı? Bahçede oynama, köstebekler gibi görünmeyen ama hissettiğiniz dünyalar, arkadaşlık oyunları… Sizde hangi anıları canlandırıyor? Yorumlarınızı paylaşırseniz, birlikte bu yerel‑evrensel kesişimde oluşan ortak hatıraları daha da zenginleştirebiliriz.
Özetle: “Ne zaman çekildi?” sorusu bize sadece bir tarih vermiyor — aynı zamanda zamanın kültürel koşullarını, çocuk kültürünü, yerel ve küresel dinamiklerin nasıl iç içe geçtiğini de gösteriyor. Sizden gelen yorumlarla bu yolculuğu biraz daha detaylandırmak isterim.
[1]: https://tr.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6stebekgiller_%28dizi%29?utm_source=chatgpt.com “Köstebekgiller (dizi) – Vikipedi”
[2]: https://www.cocuklasinema.com/film-detay/kostebekgiller-dizi-1023?utm_source=chatgpt.com “KÖSTEBEKGİLLER (DİZİ)-Köstebekgiller – Çocukla Sinema”
[3]: https://de.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6stebekgiller?utm_source=chatgpt.com “Köstebekgiller”
[4]: https://tr.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6stebekgiller%3A_Perili_Orman?utm_source=chatgpt.com “Köstebekgiller: Perili Orman – Vikipedi”